Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że w zestawie akcesoriów do pielęgnacji psiej sierści najważniejsza jest szczotka. Zaczynamy ją używać już od drugiego miesiąca życia, głównie po to, żeby pieska do niej przyzwyczaić. Psy uwielbiają szczotkowanie, odbierają je jak pieszczotę, zwłaszcza, jeśli jednocześnie są głaskane i chwalone. Potem już bez problemu można wprowadzić grzebienie lub zgrzebła i pies zaakceptuje je z pełnym zaufaniem.

Szczotkowanie pozwala uporządkować sierść, usunąć niewielkie splątania, martwy włos oraz nadmiar podszerstka. Pamiętajmy o podstawowej zasadzie: nigdy nie szczotkujemy “na sucho”. Sierść musi być zawsze spryskana dostosowaną do rodzaju owłosienia odżywką do szczotkowania, która odżywia włos, uelastycznia go i zapobiega jego elektryzowaniu. Poza tym, szczotkowanie to doskonały masaż, który ułatwia usunięcie resztek złuszczonego naskórka i pobudza wzrost owłosienia. Trzeba pamiętać, że jeśli mamy do czynienia z bardzo mocno splątaną lub nawet sfilcowaną sierścią, zawsze musi być najpierw dokładnie rozczesana grzebieniem, a dopiero potem wyszczotkowana. Zahaczenie grzebieniem lub szczotką o głęboko schowany supeł bywa dla psa bardzo bolesne i może spowodować, że zrazi się do zabiegów pielęgnacyjnych. Odzyskanie jego zaufania może być bardzo trudne.

Oferta szczotek, jaką możemy znaleźć w sklepach jest bardzo duża, nic więc dziwnego, że właściciel pierwszego w życiu psa jest zupełnie zagubiony. Przede wszystkim liczy się jej jakość – używanie byle jakiej szczotki powoduje wyrywanie włosa, zadrapania skóry i w efekcie ucieczkę psa na sam jej widok. Dobra szczotka jest oczywiście droższa, za to starczy co najmniej na kilka, a jeśli o nią dbamy i nie dajemy jej psu do gryzienia – nawet na kilkanaście lat.

Wybór szczotki zależy od rodzaju sierści, musi być do niej dostosowana. Na przykład szczotka metalowa, złożona z dużej ilości gęsto osadzonych cieniutkich, zakrzywionych na końcu drucików (tzw. pudlówka) jest doskonała do wyczesywania podszerstka u owczarka niemieckiego, ale może zniszczyć delikatny włos maltańczyka lub yorka, dla którego najważniejsza jest szczotka włosiana.

Rozróżniamy następujące rodzaje szczotek:

• Szczotki włosiane

Są najbardziej uniwersalne i aż trudno zrozumieć, dlaczego są tak mało popularne. W zależności od potrzeby wybieramy szczotki, których szczecina jest krótsza lub dłuższa, bardziej lub mniej sztywna. Ogólnie rzecz biorąc powinna być na tyle długa, żeby przy szczotkowaniu sięgała aż do skóry, w przeciwnym razie sierść będzie szczotkowana tylko po wierzchu, co oznacza pominięcie podszerstka, który też musi być szczotkowany.  Dla psów o krótkim włosie bardziej odpowiednie będą szczotki o niezbyt długiej i gęstej szczecinie. Zasada jest taka, że im włos jest dłuższy i bardziej gęsty, tym szczecina w szczotce powinna być dłuższa i rzadsza.

Najlepsze są szczotki z prawdziwego, naturalnego włosia, są niestety dość drogie, ale ten wydatek z pewnością się opłaci, ponieważ starannie używane wystarczą na wiele lat. Te, które są wykonane ze szczeciny dzika są dość sztywne i dzięki temu doskonale nadają się do rozczesywania i modelowania sierści psów bardzo wielu ras, o różnych rodzajach owłosienia.

Szczotki wykonane z bardziej miękkiego włosia nadają się przede wszystkim do pielęgnacji szaty długiej i jedwabistej, która, zwłaszcza podczas suszenia, a także przed wystawą, wymaga ułożenia, nabłyszczenia oraz wygładzenia.

Warto zwrócić uwagę na ustawienie włosa w poduszce szczotki. Do szczotkowania długiej i średnio długiej sierści najlepsze jest ustawienie na kształt wachlarza, wówczas szczotka łatwo zagłębia się w sierści. Dla psów gładkowłosych, które ze względu na wypadający włos wymagają częstego szczotkowania, takich jak np. Jack Russel terrier lub amstaff, potrzebna jest szczotka o włosie ustawionym dość ciasno i prostopadle do uchwytu, tak jak na powyższym zdjęciu. Ona nie ma rozczesywać włosa, bo przy tym rodzaju sierści ta funkcja nie jest potrzebna, ale wyczesywać martwy włos i w tej roli sprawdza się doskonale. Prowadzi się ją zawsze zgodnie z kierunkiem wzrostu włosa, nigdy pod włos!

• Szczotki do nakładania kredy

Jest to bardzo specjalistyczna szczotka, przeznaczona do retuszu przed wystawą. W momencie, gdy chcemy zamaskować plamy lub przyżółcenia na białej sierści okazuje się, że przeznaczona do tego celu kreda nie trzyma się włosa i bardzo szybko się osypuje. Zapobiega temu specjalny krem, który na sierść nakłada się tą właśnie, widoczną na powyższym zdjęciu, bardzo gęstą, wykonaną z koziego włosia szczotką. Dzięki temu kreda idealnie przylega do sierści i utrzymuje się na niej przez wiele godzin.

• Szczotki włosiano – plastikowe

Rzadko spotyka się tego rodzaju szczotki wśród akcesoriów z niższej półki. Są to szczotki, które służą nie tylko do rozczesywania sierści ale także do masażu, który pobudza krążenie i poprawia ukrwienie skóry. Dlatego też plastikowe pręciki umieszczone na przemian z włosiem powinny być delikatne i idealnie gładko zaokrąglone na końcach, żeby nie podrażniały i nie kaleczyły skóry.

• Szczotki włosiano – miedziane

Są to szczotki, w których wewnętrzna część wykonana jest z cienkich miedzianych drucików a zewnętrzna z dość twardego włosia. Mają z reguły kształt owalny a przy szczotkowaniu trzyma się je nie za specjalną, przeznaczoną do tego celu rączkę, ale w dłoni. Widoczny na zdjęciu pasek przechodzi przez wierzch dłoni, ułatwia wygodne uchwycenie szczotki i powoduje, że ręka mniej się męczy. Stosuje się ją do szczotkowania dużych psów o gładkiej, przylegającej sierści, takich jak dogi, boksery, dobermany. Bardzo dobrze usuwa martwy włos, wygładza i nabłyszcza sierść. Przy zakupie trzeba zwrócić uwagę na to, żeby szczotka była gęsta i sprężysta, włos podczas szczotkowania musi trzymać się sztywno i nie może się kłaść na boki, bo wtedy szczotka nie spełnia swojego zadania.

Szczotki druciane (szpilkowe)

Szczotka druciana służy do rozczesywania długiej i średnio długiej sierści, zarówno tej podszytej podszerstkiem, jak i bez niego. Również ta szczotka powinna być dobrej jakości. Metalowe szpilki muszą być gładko zaokrąglone, wykonane z nierdzewnej stali, lub najlepiej z mosiądzu, który nie brudzi sierści i nie powoduje elektryzowania się włosa. W niektórych szczotkach szpilki zatopione są w plastiku, który na ich końcach tworzy charakterystyczne kapturki. Trzeba sprawdzić czy są one idealnie gładko połączone z drucikami, w przeciwnym razie włos, który się pod nie dostanie może zostać wyrwany. Jeśli na szczotce pozostają wczepione w nią włosy, oznacza to, że szczotka nie nadaje się do użytku. Jeśli chodzi o mnie, unikam tego rodzaju szczotek i raczej wybieram takie, jak na poniższym zdjęciu, z idealnie gładkimi i okrągłymi na końcach szpilkami.

W dobrej jakości szczotce szpilki osadzone są w łukowato wygiętej, elastycznej, kauczukowej poduszce, dzięki czemu podczas pracy dopasowuje się do kształtu ciała psa i lepiej rozczesuje włos. W dobrej szczotce poduszka powinna być sprężynująca i utrzymywać szpilki w odpowiedniej pozycji. Jeśli nie spełni tego zadania, szpilki powoli będą się zapadać w głąb poduszki aż do momentu, kiedy oprą się o drewniana obudowę, każda z nich będzie innej długości co oznacza, że szczotka nie nadaje się do użytku.

Szczotki druciane mają zazwyczaj kształt elipsy, trzeba je dobrać do wielkości psa, a długość szpilek do grubości jego owłosienia. Nadają się do pielęgnacji wszystkich psów o długiej i półdługiej sierści. Przydadzą się także dla psów o krótkiej sierści, które mają niektóre części ciała porośnięte długim włosem, np. kończyny u sznaucerów lub airedale terierów.

Szczotki dla teriera

Jest to bardzo wygodna szczotka, przeznaczona do rozczesywania sierści krótko i szorstkowłosych terierów. Doskonale rozczesuje podszerstek i zapobiega jego filcowaniu. Dzięki paskowi przytrzymującemu dobrze leży w ręce, nie trzeba jej trzymać palcami, co powoduje, że szczotkowanie nawet bardzo dużego psa nie jest męczące.

• Szczotki metalowe

Są to jedne z najbardziej popularnych szczotek, zwane najczęściej pudlówkami. Są wykonane z dużej ilości dość gęsto ustawionych, lekko sprężynujących drucików, zagiętych na końcach  pod kątem około 30 stopni. To nietypowe wyprofilowanie znakomicie zwiększa skuteczność szczotkowania. Druciki powinny być wykonane z nierdzewnego metalu, idealnie gładko zaokrąglone na końcach,  osadzone w miękkiej gumowej poduszce, dzięki czemu szczotka jest bardziej sprężysta.

Szczotka metalowa służy do rozczesywania i usuwania nadmiaru podszerstka, po kilku przeciągnięciach jest nabita podszerstkiem i martwymi włosami. Należy je delikatnie usunąć ręką a nie grzebieniem, bo łatwo nim powykrzywiać delikatne druciki, co oznacza, że przestanie nadawać się do użytku. Niektórzy producenci dołączają czasem do tej szczotki mały grzebyczek przeznaczony do usuwania sierści spomiędzy drucików, w praktyce kiepsko się sprawdza, bo można je nim uszkodzić, dlatego lepiej go potraktować jako bezużyteczny gadget i oddać dziecku do czesania lalek, a włos ze szczotki bardzo delikatnie zdejmować ręką w kierunku ich nachylenia.

Pudlówka jest niezbędna do pielęgnacji psów o gęstej, solidnej sierści, zwłaszcza wtedy, kiedy jest mocno podszyta podszerstkiem. Doskonale nadaje się dla pudla a także innych psów o mocnej sierści z podszerstkiem. Nie nadaje się natomiast do pielęgnacji szaty delikatnej i jedwabistej, dlatego nigdy nie powinna znaleźć się w zestawie akcesoriów przeznaczonych do pielęgnacji psów długowłosych. Nie ma również zastosowania do pielęgnacji sierści gładkiej i przylegającej, niemal całkowicie pozbawionej podszerstka. Szczotką metalową trzeba posługiwać się bardzo delikatnie, prowadzić ją zgodnie z kierunkiem włosa i nie dociskać do ciała psa, bo można łatwo podrażnić skórę.

Są dwa rodzaje szczotek metalowych: twarde i miękkie, stosuje się je odpowiednio do rodzaju sierści – im twardsza i bardziej obfita sierść, tym twardsza szczotka i dłuższe zęby, które zawsze powinny być elastyczne oraz idealnie zaokrąglone na końcach. Jest ona niezbędna do pielęgnacji psów o gęstej, mocnej sierści zwłaszcza jeśli jest w niej dużo podszerstka, którego nadmiar można przy jej pomocy bardzo łatwo usunąć. Szczotki metalowe są z reguły prostokątne, w różnych wielkościach, by można je było dostosować do wielkości psa.

Ta nietypowa szczotka służy do zwiększania objętości szaty u psów wystawowych. Przydaje się szczególnie do podczesywania sierści na kończynach dla nadania im objętości, dzięki czemu będą wydawały się bardziej solidne i grubokościste. Daje to spektakularny efekt, zwłaszcza, jeśli podczesaną w ten sposób sierść lekko utrwalimy lakierem.

• Szczotki dwustronne

Producenci popularnych akcesoriów pielęgnacyjnych oferują dwustronne szczotki. Nie są drogie, zapłacimy za nie mniej niż za dwie szczotki osobno, są jednak cięższe i mniej poręczne w użyciu. Widoczna na zdjęciu szczotka włosiano – druciana (1) wydaje się starannie wykonana, natomiast szczotka włosiano – metalowa (2) ze względu na nierówno osadzone, powykrzywiane na wszystkie strony druciki oraz wystające metalowe elementy łączące, które mogą zahaczać i wyrywać włos, nie zachęca do kupna. Na dodatek, ta podwójna szczotka, która według producenta ma ułatwić pielęgnację, bo wystarczy ją obrócić zamiast sięgać po drugą, nie ma szans, by znaleźć zastosowanie, bo pomijając tandetne wykonanie, każda strona przeznaczona jest dla zupełnie innego psa. Góra dla pudla, dół dla boksera, tylko dlaczego razem? O to trzeba zapytać producenta.

• Szczotki gumowe

Szczotka gumowa ma bardzo ograniczone zastosowanie. Nadaje się wyłącznie do usuwania martwego włosa u psów gładkowłosych, takich jak np. amstaffy lub rhodesiany. Prowadzi się je zawsze zgodnie z kierunkiem włosa, nigdy pod włos. Szczotki gumowe nie nadają się do pielęgnacji psów krótko i długowłosych oraz szorstkowłosych, u których mogą wyrywać i niszczyć sierść.

Spośród dostępnych w handlu szczotek trzeba wybierać te, które wyprodukowane są z miękkiej, elastycznej gumy i przesuwać je bardzo delikatnie, nie dociskając do skóry. Widoczna na zdjęciu szczotka przeznaczona jest dla średniej wielkości psa, ma delikatne gumowe pręciki, które idealnie dopasowują się do ciała. Ma wygodny uchwyt, co nie jest bez znaczenia, jeśli mamy nią wyszczotkować dużego psa.

Gumowa rękawica przeznaczona jest do usuwania martwej sierści u bardzo dużych psów, jest przeważnie twarda, sztywna, dość ciężka i mało elastyczna. Nie jestem jej entuzjastką i nawet największego psa wolałabym szczotkować mniejszą i bardziej poręczną szczotką.

Najlepsza gumowa szczotkę jaką widziałam pochodzi z Anglii. Jest bardzo wygodna, występuje w różnych wielkościach dopasowanych do wielkości psa i ma delikatne gumowe pręciki, które idealnie dopasowują się do jego ciała. Łatwo ją trzymać w ręce, co nie jest bez znaczenia, jeśli mamy nią wyszczotkować dużego psa.

• Szczotki do mycia zębów

Na skutek coraz częściej występujących problemów z osadzaniem się kamienia nazębnego , wielu właścicieli psów decyduje się myć swojemu psu zęby. Dobranie odpowiedniej szczotki jest bardzo ważne, bo od tego zależy, czy pies ją zaakceptuje. Najlepiej zacząć od małych szczoteczek na wzór naparstka nakładanych na palec, bo jeśli przyzwyczaimy psa do władania palca do pyska, nawet się nie zorientuje, że pojawiła się na nim szczotka do zębów. Pamiętajmy, że trzeba ją zawsze dopasować do wielkości psa. Wybór jest spory, dla dużych psów godne polecenia są szczoteczki trójstronne, bo myją zęby jednocześnie ze wszystkich stron. Więcej na ten temat w zakładce Jak prawidłowo czyścić psu zęby?