Regulamin hodowlany jest znacznie bardziej tolerancyjny w stosunku do suki niż do psa. Aktywność hodowlana suki ogranicza się do wydania kilku miotów, podczas gdy wysokiej klasy reproduktor może być wykorzystywany praktycznie bez ograniczeń i w bardzo istotny sposób wpłynąć na poziom hodowli. Warto wiedzieć, że w świetle przepisów właściciel psa zakwalifikowanego do hodowli nie jest hodowcą, lecz “właścicielem reproduktora”. Hodowcą jest właściciel suki i to on musi posiadać zarejestrowany przez Związek Kynologiczny w Polsce ZKwP przydomek hodowlany. Oczywiście każdy hodowca ma prawo posiadać także własne reproduktory.

Suka hodowlana

Fakt, że zakupiona przez nas suczka posiada metrykę uprawniającą ją do otrzymania rodowodu i została zarejestrowana w Związku Kynologicznym w Polsce, nie jest równoznaczny z posiadaniem uprawnień hodowlanych. Aby mogła zostać zakwalifikowana do hodowli, musi spełnić szereg warunków określonych przez Regulamin Hodowlany. Zostaje to wówczas potwierdzone przez Związek Kynologiczny w Polsce w jej rodowodzie oraz w tzw. „karcie sztywnej”, przechowywanej we właściwym oddziale ZKwP, gdzie pojawi się pieczątka SUKA HODOWLANA. Do dokonania takiego wpisu upoważniony jest kierownik Sekcji danej rasy lub przewodniczący Oddziałowej Komisji Hodowlanej, który potwierdza swoją decyzję imienną pieczęcią, podpisem, pieczęcią Oddziału Związku Kynologicznego oraz datą.

Uzyskanie uprawnień hodowlanych przez sukę wymaga spełnienia niżej wymienionych warunków:

• rejestracja suki w Związku Kynologicznym w Polsce oraz wpis do Polskiej Księgi Rodowodowej
• członkostwo właściciela suki w Związku Kynologicznym w Polsce
• ukończenie przez sukę 12-tu miesięcy dla ras miniaturowych i wielkogłowych (boston terrier, buldog francuski, chihuahua, mops, pekińczyk, buldog angielski), oraz 15-tu miesięcy dla wszystkich pozostałych ras
• uzyskanie, po ukończeniu przez sukę 15-go miesiąca życia, na wystawach organizowanych przez ZKwP, w dowolnej klasie, na trzech wystawach, od co najmniej dwóch różnych sędziów, trzech doskonałych lub bardzo dobrych ocen wystawowych, przy czym co najmniej jedna ocena musi zostać przyznana na wystawie międzynarodowej, klubowej lub specjalistycznej lub uzyskać pozytywną ocenę na przeglądzie hodowlanym.
• suka użytkowa, posiadająca certyfikat użytkowości uprawniający do wystawiania w klasie użytkowej, może być dopuszczona do hodowli z trzema ocenami co najmniej dobrymi od co najmniej dwóch sędziów, w tym jedną uzyskaną na wystawie międzynarodowej, klubowej lub specjalistycznej.
• suki które można kryć już od 12-go miesiąca życia, dopuszcza się do pierwszego krycia, na podstawie trzech ocen co najmniej bardzo dobrych, uzyskanych po 12 miesiącu od minimum dwóch sędziów, w tym jednej na wystawie międzynarodowej, klubowej, specjalistycznej lub uzyskanej pozytywnej oceny na przeglądzie hodowlanym. Dalsze używanie suki do hodowli wymaga dodatkowo uzyskania po ukończeniu przez nią 15-tu miesięcy trzech ocen co najmniej bardzo dobrych, według takich samych kryteriów jak dla suk pozostałych ras.
• określić profil DNA
• spełnienie stawianych przez niektóre Kluby ras warunków, takie jak: zaliczenie specjalnego przeglądu kwalifikacyjnego, testów psychicznych lub badanie rtg w kierunku dysplazji.

Pożądany wynik badania na obecność dysplazji stawu biodrowego to oczywiście A (normalne stawy biodrowe wolne od dysplazji) lub ewentualnie B (prawie normalne stawy biodrowe wolne od dysplazji). Co dziwne, niektóre kluby ras są bardziej wyrozumiałe i dopuszczają do hodowli psy i suki z wynikiem C (nieznaczna, lekka dysplazja) a przecież choroba, w jakim by nie była stadium zaawansowania, tak samo może być dziedziczona.

Najlepsi hodowcy nawet wtedy, gdy przepisy ich do tego nie zobowiązują, z własnej inicjatywy wykonują badania w kierunku chorób, które w danej rasie stanowią poważny problem. Są to przede wszystkim badania wykluczające obecność: dysplazji stawu biodrowego i łokciowego, zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa a także chorób serca i oczu. Jest to postawa godna uznania i naśladowania, ponieważ te często bardzo kosztowne badania, robione z własnej woli, są dowodem odpowiedzialnego podejścia do hodowli. Niepomyślny wynik oznacza przecież wyeliminowanie z hodowli niektórych psów i suk, mimo, że spełniają wszystkie pozostałe wymogi hodowlane.

Planując krycie trzeba z wystarczająco dużym wyprzedzeniem pomyśleć o spełnieniu wszystkich wymogów Regulaminu Hodowlanego, którego istotnym elementem jest otrzymanie odpowiednich ocen wystawowych. Pamiętajmy, że zgłoszenie na wystawę trzeba wysłać co najmniej dwa miesiące przed jej planowanym terminem. Generalnie rzecz biorąc, im większa wystawa, tym więcej trzeba czasu na załatwienie wszystkich spraw organizacyjnych, przygotowanie dokumentacji oraz opracowanie i druk katalogu wystawowego. W przypadku małych wystaw zdarza się, że zgłoszenia są przyjmowane jeszcze dwa tygodnie przed jej terminem.

Wysyłając zgłoszenie upewnijmy się, kto będzie sędziował, żeby za każdym razem nie trafić na tego samego sędziego. Niestety organizatorzy najczęściej nie kontaktują się między sobą w sprawie obsady sędziowskiej i taki przypadek może mieć miejsce. Postarajmy się również tak zaplanować terminy wystaw, aby nie wypadły na czas cieczki. Pomyślmy dużo wcześniej o przygotowaniu okrywy włosowej, u niektórych ras, na przykład u psów szorstkowłosych, sierść wymaga trymowania, dlatego przygotowanie do wystawy trzeba rozpocząć przynajmniej dwa – trzy miesiące przed jej terminem.

Suka traci uprawnienia hodowlane:

• z dniem 31 grudnia roku, w którym ukończyła 8 lat. Oznacza to, że może być kryta najpóźniej w dniu 31 grudnia roku kalendarzowego, w którym ukończyła 8 lat. Na wniosek właściciela Oddziałowa Komisja Hodowlana może zezwolić na dalsze używanie jej do hodowli, taka zgoda jest jednak wydawana tylko w wyjątkowych przypadkach, przeważnie wtedy, gdy w poprzednich miotach dała wybitne potomstwo i nadal jest w idealnej kondycji.
• w przypadku, kiedy jej właściciel przestał być członkiem Związku Kynologicznego, co może się zdarzyć na przykład w wyniku nieopłacenia składek członkowskich.

Pies reproduktor

Potwierdzeniem uzyskania uprawnień hodowlanych przez psa jest pieczątka REPRODUKTOR w jego rodowodzie i „karcie sztywnej” przechowywanej we właściwym oddziale Związku Kynologicznego. Aby otrzymać taki wpis pies musi mieć ukończone 12 miesięcy oraz uzyskać po ukończeniu tego wieku, na trzech wystawach organizowanych przez ZKwP, w dowolnej klasie, od co najmniej dwóch różnych sędziów trzech ocen doskonałych, w tym co najmniej jednej na wystawie międzynarodowej, klubowej lub specjalistycznej, lub uzyskać pozytywną ocenę na przeglądzie hodowlanym. Musi mieć również określony profil DNA.

Jak widać, od reproduktora wymaga się dużo więcej. W jego przypadku uzyskanie akceptowanych w przypadku suk bardzo dobrych ocen wystawowych nie wystarczy i w rzeczywistości oznacza dyskwalifikację hodowlaną. Pies, żeby być reproduktorem, musi mieć trzy oceny doskonałe. Dodatkowe wymagania, jakie bywają czasem egzekwowane przez kluby niektórych ras są analogiczne a nawet ostrzejsze dla reproduktorów niż dla suk hodowlanych.

Pies zakupiony w jednym z krajów będących członkiem FCI (Międzynarodowej Federacji Kynologicznej) który spełnił w tym kraju wszystkie warunki potrzebne do zakwalifikowania go do hodowli, może być wpisany na listę reproduktorów i używany do hodowli również w Polsce, pod warunkiem, zarejestrowania w Związku Kynologicznym w Polsce (ZKwP) i po spełnieniu wymogów Regulaminu Hodowli Psów Rasowych ZKwP

Pies, który jest zarejestrowany w jednym z krajów należących do FCI i spełnia wymogi hodowlane, może być użyty jako reproduktor również przez hodowców zarejestrowanych w ZKwP, bez względu na to, czy suka zostanie zawieziona do krycia, czy też pies czasowo przebywa w Polsce. Często można uniknąć jej wożenia do mieszkającego np. we Francji reproduktora, wystarczy skontaktować się z jego właścicielami i zapytać, czy w określonym czasie nie będzie wystawiany znacznie bliżej, np. w Berlinie lub nawet w Warszawie i zaaranżować ich spotkanie.

Dla wykorzystywania psa do hodowli nie ma górnej granicy wiekowej, może kryć dowolnie długo, choć trzeba pamiętać o tym, że z wiekiem słabnie żywotność plemników i liczba szczeniąt w miocie może, choć oczywiście nie musi, być mniejsza. Skreślenie psa z listy reproduktorów może być spowodowane jedynie ustaniem członkostwa jego właściciela w Związku Kynologicznym zrzeszonym w FCI

Właściciel reproduktora musi pamiętać o tym, że Regulamin Hodowlany zabrania udostępniania psa do krycia, jeśli suka nie posiada rodowodu, lub posiada rodowód, ale nie spełnia wymogów hodowlanych, a jej właściciel nie jest członkiem Związku Kynologicznego w Polsce lub związku kynologicznego innego kraju, ale zrzeszonego w FCI. Zlekceważenie tego przepisu może skutkować skreśleniem psa z listy reproduktorów, a wydać się może bardzo łatwo, bo właściciel suki chcąc zachęcić nabywców do kupna szczeniąt, w ogłoszeniach chwali się osiągnięciami ojca i podaje jego nazwę. Ewentualne wątpliwości można wyjaśnić przeprowadzając badania genetyczne potomstwa, a ich wyniki stanowią podstawę do ukarania właściciela psa za naruszenie regulaminu hodowlanego..

Zasady dokonywania kwalifikacji hodowlanej psów/suk z wadami uniemożliwiającymi udział w wystawie

Może się zdarzyć, że pies lub suka posiada wybitny rodowód oraz doskonałe cechy eksterieru, ale ma jednocześnie problemy, które nie są wrodzone, lecz nabyte w następstwie urazów powypadkowych, różnych schorzeń lub zabiegów leczniczych i dlatego nie powodują dyskwalifikacji hodowlanej.  Nie wpływają one negatywnie na możliwość reprodukcji oraz odchowanie potomstwa, ale uniemożliwiają udział w wystawie i regulaminowe uzyskanie oceny wystawowej kwalifikującej do hodowli. W takim przypadku załącznik nr 15 Regulaminu Hodowli Psów Rasowych dopuszcza możliwość uzyskania uprawnień hodowlanych w trybie specjalnym. Odbywa się to na  indywidualnym przeglądzie, który odbywa się według następującej procedury:

• Właściciel psa/suki po uzyskaniu zaświadczenia od lekarza weterynarii, że pies/suka nie wykazuje cech schorzenia odziedziczalnego lub wad będących przeszkodą w reprodukcji, składa do właściwej Okręgowej Komisji Hodowlanej wniosek o dopuszczenie jej do indywidualnego przeglądu kwalifikującego do hodowli. Od decyzji negatywnej przysługuje prawo odwołania się do Głównej Komisji Hodowlanej, przy czym jej decyzja jest ostateczna.

• Na podstawie zgody Okręgowej Komisji Hodowlanej lub Głównej Komisji Hodowlanej (w przypadku złożenie odwołania od negatywnej decyzji OKH), dokonywany jest przegląd hodowlany. Przeprowadza go zawsze sędzia międzynarodowy, mający uprawnienia do oceny danej rasy, wskazany przez OKH lub GKH, w zależności od tego, która z nich wydała decyzję.

• Indywidualny przegląd kwalifikujący do hodowli może być przeprowadzony dopiero wtedy, kiedy pies/suka ukończy 15 miesięcy. Pozostałe wymogi {tzn. wszystkie badania i testy wymagane przy kwalifikacji hodowlanej w danej rasie) muszą być bezwarunkowo spełnione.

• OKH ma obowiązek niezwłocznego przesłania kopii protokołu przeglądu kwalifikującego do hodowli do GKH, przy czym zalecane jest przesłanie skanu protokołu na adres mailowy GKH. Wysokość opłaty za przegląd kwalifikujący do hodowli i nadanie uprawnień reproduktora lub suki hodowlanej ustala corocznie Zarząd Główny ZKwP.